De coronapandemie zorgde voor een heel andere toeristische zomer in Antwerpen dan gewoonlijk. Met globaal lagere cijfers dan in de andere jaren, en een korte heropleving in juli toen de regels minder streng werden. De stad en de ondernemers lanceerden een aantal gesmaakte initiatieven om Antwerpen extra te promoten, tot een nieuwe verstrenging van de maatregelen opnieuw tot een terugval leidde.
Dat het toeristische seizoen 2020 voor Antwerpen een atypische versie werd, blijkt duidelijk uit de cijfers voor bezoekers, overnachtingen, rondleidingen en tours. Dat atypische seizoen begon op 13 maart met de invoering van de coronamaatregelen, die een onmiddellijke impact op de hele sector hadden. Nagenoeg alle ondernemers in de toeristische sector werden geconfronteerd met beperkingen in hun activiteiten, en met een terugval van het aantal bezoekers, of zelfs met gedwongen opschorting van hun activiteiten of het sluiten van hun infrastructuur. Na een bescheiden heropleving in juli zakten de cijfers in augustus opnieuw als gevolg van nieuwe beperkende maatregelen.
De toeristische zomer van 2020 geeft dan ook een beeld dat sterk afwijkt van de mooie cijfers die Antwerpen de voorbije jaren kon voorleggen. In vergelijking met vorige jaren zakte het gemiddelde aantal dag- en verblijfstoeristen in de periode maart tot en met juni met 50%. De geleidelijke versoepeling van de maatregelen in mei en juni resulteerden in een bescheiden heropleving, die zich doorzette in juli. De cijfers voor juli lagen weliswaar 30% lager dan in juli 2019, maar in het stadscentrum was de beleving voor het eerst sinds maart positief.
Schepen voor toerisme Koen Kennis: “In juli zagen we opnieuw groepjes toeristen uit de buurlanden naar Antwerpen afzakken. Ook bezoekers uit eigen land kozen in het kader van hun ‘staycation’ voor onze stad. Een aantal ondernemers in de toeristische sector hervatten toen de activiteiten. Aan die positieve evolutie kwam eind juli een abrupt einde met de door de hogere overheden aan Antwerpen opgelegde verstrengde maatregelen, versterkt door communicatie die door de media in binnen- en buitenland overgenomen werd. Aan toeristen werd toen aangeraden weg te blijven uit Antwerpen. Uiteraard liet zich dat voelen in de hele sector.”
Hotels
Vanaf 13 maart tot 15 juni werden alle niet-essentiële reizen binnen Europa verboden, waardoor een aantal hotels de deuren sloten. Na de versoepeling van die maatregelen bereikten de hotels in juli een bezettingsgraad van 34% en een gemiddelde kamerprijs van 81 euro. Met de verstrenging van de maatregelen eind juli daalde de bezettingsgraad opnieuw naar 15% en zakte de gemiddelde kamerprijs tot 76 Euro. Als gevolg van de nieuw ontstane situatie besloot 28% van de Antwerpse hotels in augustus tijdelijk de deuren te sluiten.
De staycation in Antwerpen
Na de versoepeling van de eerste reeks maatregelen en anticiperend op een verwachte staycation voerde Visit Antwerpen met ‘Antwerpen Straalt’ campagne in België en de nabije buurlanden om de stad als veilige en geknipte reisbestemming te promoten. Tot de onderbreking door de tweede coronagolf wierp die campagne ook haar vruchten af. Van de dagtoeristen in juli kwam zowat 75% uit eigen land, wat een stijging is van 10% is ten opzichte van zomer 2019. Dat ook van de verblijftoeristen de meerderheid, 60%, uit eigen land kwamen, bewijst dat Antwerpen als vakantiebestemming aantrekkelijk bevonden werd door Belgische bezoekers. In een normaal jaar zijn die slechts goed voor 40% van de overnachtingen. Schepen Koen Kennis: “Dat is zonder twijfel een lichtpuntje. Het toont aan dat Antwerpen voldoende troeven in huis heeft om van een volwaardige citytrip te spreken. We zullen daar in de toekomst nog verder op inzetten. Ook de groeiende belangstelling voor kampeertoerisme is een belangrijke evolutie. Met de plannen voor een nieuwe camping op park Middenvijver op Linkeroever spelen we daar alvast op in.”
Bezoekerscentra
Sinds de heropening van de infokantoren op de Grote Markt op 18 mei en in het Centraal Station op 8 juni kregen ze 29.000 bezoekers over de vloer. Aan de infobalies betreft waren de Duitsers het sterkst vertegenwoordigd met 22%, gevolgd door de Fransen met 11% en de Spanjaarden met 2,3%. Grote afwezigen waren onze noorderburen, slechts 2% van de bezoekers was van Nederlandse herkomst, tegenover 50 % in 2019. Koen Kennis: “We hebben de Nederlanders echt gemist. Ik weet dat dit gemis wederzijds was.” Het best verkochte product was deze zomer de ATV wandelrally, maar ook de Antwerp City Card kende een heropstart met 224 verkochte kaarten.
Rondleidingen en musea
Tours
De rondleidingen vielen van maart tot juni bijna volledig stil, maar in juli werd een snelle heropstart genoteerd waardoor er nog 196 gegidste rondleidingen konden doorgaan. De recente beslissing van de stad om vanaf september het aantal deelnemers voor tours en rondleidingen zoals city golf, steptours en rondleidingen in de openlucht terug te verhogen naar 20 personen werd meteen gevolgd door een stijgend aantal aanvragen voor gidsbeurten.
Musea
In juli ontvingen de stedelijke musea ruim 21.000 bezoekers. In augustus daalde dat aantal bezoekers opnieuw met 40%, deels als gevolg van de verstrengde maatregelen, deels door de hittegolf. De tweede helft van augustus liet een lichte stijging optekenen. Het Letterenhuis kende een opmerkelijk goede maand, en verwelkomde maar liefst 1.126 bezoekers dankzij de expo Velodroom. Omdat rondleidingen sinds begin september terug toegelaten worden, kijken de musea Middelheim, Erfgoedbibliotheek, DIVA, FOMU, Letterenhuis, MAS, Museum Vleeshuis en het Red Star Line Museum alvast uit naar het najaar.
Cruises
De coronacrisis had uiteraard ook gevolgen voor het cruisetoerisme. Daarbij moet worden opgemerkt dat het segment van de zeecruises gebonden is aan een internationale regelgeving, die de cruisesector wereldwijd trof. Als gevolg daarvan ontving Antwerpen geen enkele zeecruise van maart tot en met augustus.
De riviercruises mochten na de eerste golf maatregelen op 15 juni (toen de Europese binnengrenzen terug open gingen) de activiteiten hervatten. Op die manier kon de stad in juli 48 cruises ontvangen, goed voor zo’n 5.069 passagiers. In augustus viel dat aantal terug tot 9 riviercruises met 546 passagiers.
Opmerkelijk is het grote aantal herboekingen richting najaar en 2021, een bevestiging van Antwerpen als aantrekkelijke cruisebestemming. Dat is hoopgevend met oog op de afwerking van Het Steen en het cruiseponton tegen het voorjaar 2021.
Initiatieven om Antwerpen extra te promoten
Het stadsbestuur heeft de afgelopen moeilijke maanden steeds de vinger aan de pols gehouden bij de toeristische sector, om zich een beeld te vormen van de gevolgen van de coronamaatregelen. Behalve in een reeks fiscale en non-fiscale steunmaatregelen in het voordeel van de sector resulteerde dat in een aantal nieuwe initiatieven die Antwerpen als veilige en aantrekkelijke reisbestemming in de markt zetten. Deze inspanningen werden weliswaar onderbroken door de tweede coronagolf, maar zullen op een geschikt moment zeker worden hervat. Ook de toeristische sector zelf nam een aantal initiatieven in lijn met de door de stad gevoerde campagnes. Schepen Kennis: “De inspanningen van de toeristische ondernemers en horeca om hun infrastructuur en activiteiten aan te passen aan de opgelegde veiligheidsmaatregelen verdienen alle lof. Hun professionalisme zal ervoor zorgen dat Antwerpen deze crisis zal overleven. De stad van haar kant zal de campagne ‘Antwerpen Straalt’ binnenkort opnieuw hervatten.”
· Antwerpen Straalt: Het nieuwe inspiratieplatform www.antwerpenstraalt.be met meer dan 500 tips voor een dagje uit in Antwerpen werd midden juni gelanceerd.
· Antwerp Unplugged: De verrassingsbox voor een dagje Antwerpen laat iedereen genieten van een verrassend, leerrijk of actief uitje en kan besteld worden via www.visitantwerpen.be, klik hier voor de rechtstreekse link.
· WeloveAntwerp: de Antwerpse hotelassociatie geeft bij elke boeking voor een overnachting in een Antwerps hotel 5% korting op de kamerprijs, www.weloveantwerp.be.
